Tài liệu gồm 24 trang, bao gồm kiến thức cần nhớ và phương pháp giải các dạng bài tập chuyên đề lăng kính trong chương trình Vật lí 11.
A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ
1. Lăng kính Lăng kính là một khối trong suốt, đồng nhất (thủy tinh, nhựa…), thường có dạng lăng trụ tam giác. Một lăng kính được đặc trưng bởi góc chiết quang A và chiết suất n. Lăng kính có tác dụng phân tích chùm ánh sáng truyền qua nó thành nhiều chùm sáng màu khác nhau. Đó là sự tán sắc ánh sáng qua lăng kính. Lăng kính là bộ phận chính của máy quang phổ lăng kính. Lăng kính phản xạ toàn phần là lăng kính có tiết diện thẳng là một tam giác vuông cân, được sử dụng để tạo ảnh thuận chiều, dùng thay gương phẳng trong một số dụng cụ quan như ống dòm, máy ảnh. STUDY TIP Tia ló ra khỏi lăng kính luôn bị lệch về phía đáy của lăng kính so với tia tới. 2. Công thức của lăng kính Góc chiết quang của lăng kính: Góc lệch của tia sáng qua lăng kính. Trường hợp nếu các góc là nhỏ ta có các công thức gần đúng.
3. Góc lệch cực tiểu Khi tia sáng qua lăng kính có góc lệch cực tiểu thì đường đi của tia sáng đối xứng qua mặt phân giác của góc chiết quang của lăng kính. Ta có: góc tới ứng với độ lệch cực tiểu. 4. Điều kiện để có tia ló ra cạnh bên Đối với góc chiết quang A Đối với góc tới i. 5. Ứng dụng Lăng kính phản xạ toàn phần có tác dụng như gương phẳng nên dùng làm kính tiềm vọng ở các tầu ngầm. Trong ống nhòm, người ta dùng 2 lăng kính phản xạ toàn phần để làm đổi chiều ảnh.
B. CÁC DẠNG BÀI TẬP VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI
DẠNG 1: Tính các đại lượng liên quan đến lăng kính.
DẠNG 2: Điều kiện để có tia ló.
1. Phương pháp chung Áp dụng tính góc giới hạn phản xạ toàn phần tại mặt bên của lăng kính: với 1 n là chiết suất của lăng kính, 2 n là chiết suất của môi trường đặt lăng kính Điều kiện để có tia ló: Đối với góc chiết quang A + Đối với góc tới i. Có điều này là do quy ước: i > 0 khi tia sáng ở dưới pháp tuyến tại điểm tới I. 0 i < 0 khi tia sáng ở trên pháp tuyến tại điểm tới I. STUDY TIP Góc 0 i có thể âm, dương hoặc bằng 0. 2. Ví dụ minh họa.
[ads]