Chuyên đề khảo sát chuyển động bằng phương pháp tọa độ bồi dưỡng HSG Vật lí 10 gồm 29 trang, được trích dẫn từ cuốn sách Công Phá Đề Thi Học Sinh Giỏi Vật Lí Lớp 10 của tác giả Nguyễn Phú Đồng.
A. TÓM TẮT KIẾN THỨC
1- Nội dung phương pháp tọa độ: Để khảo sát những chuyển động phức tạp có quỹ đạo là những đường cong người ta thường dùng phương pháp tọa độ. Nội dung phương pháp này như sau:
– Chọn hệ trục tọa độ (thường là hệ tọa độ Đề-các hai chiều Oxy) và phân tích chuyển động phức tạp thành các chuyển động thành phần đơn giản trên các trục tọa độ, nghĩa là chiếu M xuống hai trục Ox và Oy để có các hình chiếu Mx và My.
– Khảo sát riêng rẽ các chuyển động của Mx và My về:
+ Tính chất chuyển động.
+ Các phương trình chuyển động.
– Tổng hợp các lời giải riêng rẽ thành lời giải đầy đủ cho chuyển động thực của M.
2- Chú ý: Phương pháp tọa độ thường được dùng để khảo sát các chuyển động sau:
– Chuyển động thẳng nhưng quỹ đạo không trùng với các trục tọa độ của hệ quy chiếu.
– Chuyển động tròn; chuyển động cong như: ném ngang, ném xiên.
B. NHỮNG CHÚ Ý KHI GIẢI BÀI TẬP
VỀ KIẾN THỨC VÀ KỸ NĂNG:
– Khi chọn hệ tọa độ để khảo sát chuyển động của vật cần chọn sao cho việc giải bài toán được đơn giản: các thành phần hình chiếu lên các trục tọa độ là những chuyển động thẳng đơn giản như chuyển động thẳng đều, chuyển động thẳng biến đổi đều, rơi tự do.
– Trong hệ tọa độ Đề-các vuông góc hai chiều khi tổng hợp thành chuyển động thực của M cần chú ý:
+ Phương trình quỹ đạo của M : Khử t từ hai phương trình chuyển động của Mx và My ta được phương trình quỹ đạo của M.
+ Độ dời của M vận tốc của 2 2 M v gia tốc của 2 2 M a.
– Thời gian chuyển động của Mx bằng thời gian chuyển động của My và bằng thời gian chuyển động của M t.
– Mở rộng cho hệ tọa độ Đề-các vuông góc ba chiều.
VỀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI:
1. Với dạng bài tập về khảo sát đặc điểm các chuyển động hình chiếu. Phương pháp giải là:
– Chọn hệ tọa độ thích hợp về việc giải bài toán được đơn giản.
– Thực hiện phép chiếu lên các trục tọa độ của hệ để xác định đặc điểm của các chuyển động hình chiếu.
Chú ý: Nhiều trường hợp ta có thể chọn hệ tọa độ không vuông góc.
2. Với dạng bài tập về xác định các đại lượng trong chuyển động của vật. Phương pháp giải là:
– Chọn hệ tọa độ thích hợp để việc giải bài toán được đơn giản.
– Sử dụng các công thức:
+ Hệ tọa độ hai chiều.
+ Hệ tọa độ ba chiều.
C. CÁC BÀI TẬP VẬN DỤNG
[ads]